Quá trình thiết kế (lý tưởng) cho một dự án

Tôi ít thiết kế, công việc hiện tại gần như là quản lý sáng tạo cho dự án. Tôi gặp nhiều designer trẻ, tài năng nhưng cách làm việc thì hơi mơ hồ. Việc này khiến cho họ hơi thiệt thòi vì không bảo vệ được chất xám của mình trước khách, hoặc làm chậm tiến độ. Nay muốn chia sẻ một chút suy nghĩ về quá trình làm việc trong một dự án sáng tạo tôi cho là lý tưởng như thế này nhé. Có thể có người sẽ nói, thực tế thì làm việc ở cường độ cao sẽ không được bài bản như vậy vì thời gian rất gấp, nhưng thực tế, là do mình tạo ra, một lần cẩu thả, lâu lâu, sẽ luôn luôn cẩu thả, và mơ hồ. Đối với designer trẻ, làm việc không quy trình khiến họ không phát triển được. "Càng nguyên tắc, càng dễ sáng tạo" mà.

Quá trình thiết kế sản phẩm cho một dự án cơ bản theo tôi gồm:

1. Concept - Ý đồ thiết kế:

Xác định cái này rất quan trọng, nó sẽ là tiền đề để đưa ra quyết định thiết kế. Trước khi bắt tay vào thiết kế, hãy hiểu rõ, mình muốn truyền tải thông điệp gì. Sáng hay tối, vui hay buồn, mèo hay chó? Có ý đồ chính rồi, nó sẽ là chủ đề của màu sắc, hình ảnh của vỏ, cách chọn phông chữ,vv.. Ví dụ: Concept: Lười biếng như lũ mèo > thể hiện sự nhởn nha cute của mèo, giúp người dùng thoải mái thư giãn mùa dịch chẳng hạn nhé. Thì lúc đưa ra bảng màu, không thể chọn màu kiếp đỏ đen được. Rồi đến phần vỏ, không nên vẽ hình cây cối rồi hỏi vậy được không, bộ này bán cho người thích mèo, thấy mèo mới mua mà. Túm lại, trước khi thiết kế, nhất định phải xác định rõ ý đồ. Sau đó, phần còn lại là bám sát ý đồ.

2. Breakdown and development - Chia nhỏ và phát triển ý đồ:

- Xác định đối tượng khách hàng.

- Xác định phong cách: Style guide - phong cách thể hiện, bảng màu, ngôn ngữ thiết kế, trường phái, vật liệu, tính khả thi sản xuất, vv...

- Từ đó phát triển các nhân vật/ các phần thiết kế.

3. Presentation - mock-up, prototype - Trình bày bản mẫu:

Nếu thiết kế hộp vỏ, thì hãy ốp thiết kế lên cái hộp, xem thực tế ra sao. Có nhiều thiết kế trên mặt phẳng rất ổn, nhưng trên sản phẩm thì sẽ biến dạng và mất đi ý đồ. Trình bày lên dạng sản phẩm thật cũng giúp cho người nhận xét hình dung rõ hơn. Cho nên hãy dành thời gian, dàn slide, mock-up, in thử, làm thử, chụp các góc, dán lên kèm chú thích ngắn. Đừng có gửi chụp màn hình.

4. Feedbacks/ Iterations: Nhận xét và sửa chữa:

Cái này nói kỹ hơn ở bên dưới.

5. Production Preparation - Chuẩn bị file sản xuất.

Đối với các sản phẩm in ấn và vật lý, sờ nắm được, phần nhìn trên màn hình và phần sản xuất luôn cần quy chuẩn móc nối nhất định, nó có thể là rập, khuôn, tách lớp, vv. Nắm rõ quy cách chuẩn bị file sản xuất để tránh trường hợp con đẻ nhìn như ông hàng xóm sau khi làm ra.

Kỹ hơn về feedback/iteration

Cách hỏi feedback:

- Anh/ chị thấy thiết kế có truyền tải được concept nêu ra hay không?

- Tập nghe kỹ và đặt các câu hỏi cụ thể trong quá trình thiết kế. Đừng hỏi mơ hồ kiểu, thấy thế nào ạ đã ok chưa. Trình bày và giải thích lý do vì sao lại đưa ra quyết định thiết kế. Phải có concept rõ ràng. Nếu không, rất khó nhận xét, vì không biết dựa vào cơ sở nào. Nó cũng sẽ làm cho quá trình nhận xét nhanh hơn và khách quan hơn, đồng thời giữ phong cách ý đồ, không bị phá nát bét thiết kế. Câu hỏi cụ thể ví dụ là: Đối tượng khách hàng tuổi teen với định hướng màu sắc pastel, em có 3 bảng màu như thế này, đã mock-up ở đây, theo anh chị thì cái nào là phù hợp nhất? Dự án nào tôi cũng hy vọng designer được giữ nguyên ý tưởng tâm huyết của họ từ ban đầu.

- Đừng cứ cắm đầu vẽ/ làm được một cái, lại đem đi hỏi. Làm xong, trình bày hoàn chỉnh, rồi nói chuyện. Dù chỉ đổi một chữ, cũng nên mock-up đàng hoàng, so sánh khoảng 3 phiên bản thể hiện việc giải quyết vấn đề theo các hướng khác nhau.

- Tập hỏi ngược trở lại. Ví dụ: Một người trong buổi review nhận xét: em ơi chữ K này giống chữ H quá, bạn designer lật đật đem đi sửa, sửa tới sửa lui không xong. Vấn đề là gì? khoan đã vội ôm đi sửa, hãy hỏi lại người nhận xét, theo anh/chị, vì sao trông nó giống chữ H vậy ạ? Lúc này, người feedback cũng sẽ phải suy nghĩ, rằng vì sao họ nói như thế. Nếu nó quá cá nhân, kiểu hồi nhỏ họ viết chữ xấu quá chữ K lộn chữ H bị cô giáo mắng, giờ vẫn sợ, thì có thể họ sẽ không yêu cầu đổi nữa. Nếu đủ khách quan, họ sẽ giải thích được rõ ràng cho bạn vì sao, bạn sửa ngay chỗ đó, là được. Đừng cố gắng tự suy nghĩ giải quyết vấn đề trong đầu người khác.

Cách feedback:

- Nói năng cẩn thận, không công kích cá nhân, không passive aggressive (kiểu: cái này mà màu này á?) cảm ơn designer vì họ đã làm việc vất vả.

- Bạn thích hay ghét thiết kế, đó là vấn đề cá nhân. Thiết kế có phù hợp hay không phải đối chiếu với concept và định hướng ban đầu đã được duyệt.

- Chúng ta, những người feedback thiết kế có thể có background khác nhau, người làm marketing, làm kỹ thuật, người làm sales, cũng có người làm thiết kế, gu vô vàn, trải nghiệm cá nhân vô biên, xấu đẹp cảm thụ cũng khác nhau. Hãy biết lợi thế, giá trị của mình để feedback, và đặt gu của mình đúng hoàn cảnh của công việc và thẩm quyền của mình, còn lại hãy tin tưởng con mắt của designers. Kỹ thuật thì nói về khả năng sản xuất, sales nên nói về dự tính khả năng bán, thiết kế hãy nhận xét bố cục, màu sắc, phông chữ. Đừng có mà ở sales vào nhận xét: Chị thấy màu đỏ không đẹp. Dựa vào số liệu nào? đây không phải lựa đầm.

- Không lên Pinterest thấy cái gì hay cũng bảo designer làm theo trong quá trình thiết kế, nhắc lại, phải bám sát vào concept và có định hướng hình ảnh từ đầu. Pin cũng không nên nhả giữa chừng, quay xe 180 độ. Tôi từng chứng kiến cả phòng thiết kế vẽ sản phẩm bay não, trình diện xong, chả được duyệt, rồi trong lúc vò đầu bứt tai, ở trên nhắn một cái Pin, tất cả méo mặt. Những founders công ty thường nghĩ sản phẩm là giấc mơ của họ, nhưng đối với chúng tôi, nó là công việc, cần tỉnh táo, rõ ràng và thời gian mới làm được.

- Cuối cùng, quan trọng nhất, phải có một người có quyền chốt, người này nên được giao quyền rõ ràng từ đầu để tránh trì trệ đá qua lại trong quá trình làm việc. Tránh trường hợp, họp giao brief thì: tất cả nghe rõ chưa? rồi ạ rất to. Nhưng hôm sau hỏi thế nào rồi, thì tất cả đều "seen". Những lúc chín người mười ý hoặc chẳng có tiến triển gì, để kịp tiến độ, quyền chốt phải ra tay và phát huy năng lực để đóng lại dự án.